خنده در اسلام
نگاه اسلام به خوش خلقی در مزاح و خنده
یکی دیگر از موضوعات مرتبط با حسن خلق، بحث مزاح است. باید دانست
که مزاح و شوخی در حدّی که موجب زدودن غم و اندوه و شاد کردن مؤمن باشد و به گناه
و افراط و جسارت و سخنان زشت و دور از ادب کشیده نشود، عملی پسندیده است. آنچه در
این باره از پیشوایان دین به ما رسیده، در همین محدوده است. پیامبر اسلام ـ صلی
الله علیه و آله ـ فرمود: "اِنّی لَاَمْزَحُ وَ لا اَقوُلُ اِلّا
حَقّاً" (مجموعة ورام (تنبیه الخواطر)، ج1، ص: 111) من شوخی می کنم، ولی جز
سخن حق نمی گویم.
شخصی به نام یونس شیبانی می گوید: حضرت صادق ـ علیه السلام ـ از من پرسید: مزاح
شما با یکدیگر چگونه است؟ عرض کردم بسیار اندک! حضرت فرمود: "این گونه
نباشید، چراکه مزاح کردن از حسن خلق است و تو می توانی به وسیله آن برادر دینی ات
را شادمان کنی. پیامبر خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ نیز با افراد شوخی می کرد و
منظورش شادکردن آنان بود. "
براساس هدف و فرجام زندگى، شادى و نشاط از دیدگاه اسلام داراى حد و مرز مىباشد.
محتوا و قالب شادى و نشاط و عوامل آن نباید با روح توحیدى و انسانى که دین اسلام
مطرح کرده است، در تضاد و تنافى باشد؛ زیرا هر پدیدهاى که انسان را از آرمان و
غایت اصلى خویش دور سازد، به هیچ وجه مقبول اسلام نخواهد بود.
بنابراین پدیده شادى و نشاط و عوامل آن به عنوان یک نیاز اساسى و ضرورى تا حدى روا
و مجاز مىباشد که علاوه بر آن که مانع نیل انسان به هدف اصلىاش نگردد، بلکه در
رسیدن به آن مددکار وى باشد؛ از این رو بسیارى از اندیشمندان مسلمان معتقدند: از
آن جا که انسان در انجام هر رفتار ارادى، انگیزه و هدفى را پىمىگیرد شادى و نشاط
به عنوان یک رفتار، از این قاعده مستثنا نبوده، هدف و انگیزهاى در آن دنبال
مىشود. (اخلاق اسلامى، ص98-99؛ اخلاق الهى، ج5، ص238)
در این پدیده، اگر انگیزه و هدف، حق و در راستاى هدف اصلى زندگى آدمى باشد، این
پدیده حق، مفید و سودمند خواهد بود و اگر انگیزه و هدف باطل در آن نهفته باشد و در
برابر هدف اساسى زندگى انسان باشد، این پدیده، باطل و مضر خواهد بود؛ بنابراین
مىتوان مرز شادى و نشاط را انگیزه و هدف آن دانست.
مزاح و شوخى که یکى از عوامل برجسته شادى است، اگر به سبکسرى، بىشرمى و گستاخى
بیامیزد، "هزل" نامیده مىشود که در اسلام مطرود است و اگر به تحقیر و
بدگویى و ناسزا آمیخته گردد، آن را "هجو" مىخوانند و این نیز در اسلام
نهى شده استیکى از صحابیان از رسول خدا پرسید: "آیا اگر با دوستان خود شوخى
کنیم و بخندیم، اشکالى دارد؟ حضرت فرمود: اگر سخن ناشایستى در میان نباشد، اشکالى
ندارد (کافى، ج2، ص663 ن تحفالعقول، ص323).
و اگر شوخى از حد خارج شود و به بیهودگى یا زیادهروى بینجامد، باز از نظر اسلام
عملى ناپسند خواهد بود؛ همان طور که امیرمؤمنان على (ع) مىفرماید: "هر کس
بسیار شوخى کند، وقار و سنگینى او کم مىشود". (غررالحکم، ص222).
امام صادق (ع) مىفرماید: "زیاد شوخى کردن، آبرو را مىبرد". (کافى،
ج2، ص665).
خوش خلقی و خنده
خنده و تبسم که از عوامل دیگر نشاط و شادى است، باید صادقانه بوده، شخصیت آدمى را
لکهدار نسازد. خنده از نظر اسلام، آن گاه مؤثر و مفید ا ست که به شخصیت دیگران
لطمه وارد نیاورد. خنده، با انگیزه آزردن، اهانت و تحقیر دیگرى، حکم حرمت آزار شخص
مؤمن را دارد و به شدت نکوهید شده و حرام است. وقتى براى مؤمن، احترامى برتر از
کعبه را بر شمردهاند، به خوبى روشن مىشود که اهانت و تحقیر او، چه اندازه
نکوهیده است. (اخلاق الهى، ج5، ص256-257).
قالبهاى نشاط و شادى و عوامل آن نیز باید در شأن مقام انسان و آرمانهاى والاى او
باشد؛ زیرا گاهى محتوایى مفید، در قالبى نامناسب نتیجه اثرگذارى را معکوس خواهد
کرد و به همین دلیل در روایات، "قهقهه" از شیطان تلقى شده (کافى، ج2،
ص664). و "تبسم" بهترین خنده دانسته شده است. (غررالحکم، ص222). زمان
و مکان نشاط و شادى نیز باید با آن متناسب باشد؛ زیرا اگر این تناسب برقرار نباشد،
بسیار ناپسند و زشت خواهد بود. مزاح و بذلهگویى در مراسم سوگوارى و مکانهاى مقدس
ناپسند است (اخلاق الهى، ج5، ص258-259). و در خصوص مکان و زمان خنده از رسول
اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نقل شده است: "کسى که بر جنازهاى بخندد،
خداوند در روز قیامت پیش چشم همه، به او اهانت مىکند و دعایش اجابت نمىشود و کسى
که در گورستان بخندد، باز مىگردد، در حالیکه سختى بزرگى همانند کوه اُحد، براى
اوست". (همان).
از آن چه در این فراز گفته شد، مشخص مىگردد که پارهاى از روایات که به صورت مطلق
یا مقید، شادى و عوامل آن را نکوهش کردهاند، ناظر به شادى، نشاط و عواملى است که
از مرز و حدود شادى خوشایند از دیدگاه اسلام پا فراتر نهادهاند به افراط و تفریط
در غلتیدهاند. اسلام اصل شادى و عوامل آن را ناپسند نشمرده است، بلکه آن را تأیید
و توصیه کرده است. 
تسلیت
گفت : در میزنند مهمان است
گفت : آیا صدای سلمان است؟
این صدا نه ،صدای طوفان است
مزن این خانه ی مسلمان است
مادرم رفت پشت در ، اما
گفت : آرام ما خدا داریم
ما کجا کار با شما داریم
و اگر روضه ای به پا داریم
پدرم رفته ما عزاداریم
پشت در سوخت بال و پر ، اما
آسمان را به رسیمان بردند
آسمان را کشان کشان بردند
مادرم داد زد بمان ، بردند
بازوی مادرم سپر ، اما
بین آن کوچه چند بار افتاد
اشک از چشمان یاس افتاد
پدرم در دلش شرار افتاد
تا نگاهش به ذوالفقار افتاد
گفت : یک روز یک نفر اما ...
شاعر: سید حمید رضا برقعی
تبریک
باسلام وعرض تبریک سال نو به شما همکاران فرهیخته وشما عزیزان دانش آموز :
امیدوارم که سالی سرشارازموفیت و پیروزی داشته باشید .